Οι Ψευδαισθήσεις του Λαχανόκηπου

Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να ξεδιαλύνουμε κάποιες από τις παρανοήσεις που οι Preppers & Survivalists έχουν σχετικά με την ερασιτεχνική καλλιέργεια λαχανικών. 

Θα είμαστε αρκετά επικριτικοί αλλά δεν θέλουμε να νομίσετε ότι είμαστε εναντίον της ιδέας. Απλά όταν κάποιος κάνει μια τέτοια δέσμευση θα πρέπει από αρχής να γνωρίζει τις δυσκολίες και τους περιορισμούς, διαφορετικά η απογοήτευση θα είναι μεγαλύτερη και καθοριστική για την συνέχεια του εγχειρήματος.

Με την αρχή της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα preppers και μη, πίστεψαν ότι θα έβρισκαν οικονομικό διέξοδο –ή έστω ελάφρυνση του οικογενειακού τους προϋπολογισμού- καλλιεργώντας λαχανικά. Έτσι είδαμε το γκαζόν να δίνει την θέση του σε λαχανικά στην αυλή του σπιτιού, ακόμα και μικρά χωράφια να αγοράζονται για τον σκοπό αυτό.
Την επιτυχία αυτών των εγχειρημάτων δεν την γνωρίζουμε αλλά από επαγγελματική εμπειρία είμαστε σίγουροι για το αποτέλεσμα στις περισσότερες των περιπτώσεων.

Φώτο:Τρίτος Δημοτικός Λαχανόκηπος Δήμου Νεάπολης Συκεών

Υπάρχουν τρεις βασικές παρανοήσεις σχετικές με την δημιουργία ενός λαχανόκηπου.

- Η πρώτη είναι ότι η επιτυχία είναι εξασφαλισμένη –παντού και πάντοτε.

Μόνο που αυτό δεν συμβαίνει ποτέ. Και δεν είναι μόνο οι αστάθμητοι παράγοντες που είναι δυνατόν να ζημιώσουν την παραγωγή. Σημαντικό ρόλο παίζει και η εμπειρία του καλλιεργητή.

- Η δεύτερη είναι η πεποίθηση ότι η ενασχόληση είναι τα ίδιο εύκολη με οποιοδήποτε άλλο χόμπι.

Ο λαχανόκηπος απαιτεί χειρωνακτική δουλειά που ανάλογα τω επιλογών μας –πχ χρήση γεωργικών μηχανημάτων- μπορεί να είναι από λίγη έως πολύ.

- Αλλά η μεγαλύτερη όλων των ψευδαισθήσεων είναι αυτή με τα σακουλάκια σπόρων στο BugOutBag.

Όπου νομίζει κανείς ότι εκεί που θα βρεθεί θα ρίξει τους σπόρους, θα φυτρώσουν – ασχέτως εποχής- και μέσα σε μια βδομάδα θα έχει φαγητό.

Τα πράγματα σίγουρα δεν είναι απλά και το γιατί μιλάμε για ψευδαισθήσεις, θα το καταλάβετε στην πορεία.

Αλλά ας αναφερθούμε αναλυτικά στους παράγοντες που θα επηρεάσουν την επιτυχία του εγχειρήματος.

1. Η Οικονομικότητα της Καλλιέργειας και της Παραγωγής.

Ο όρος οικονομικότητα σχεδόν δεν χρησιμοποιείται στην Ελλάδα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η ανάγκη να υπολογίζεται δεν υφίσταται. Με απλά λόγια ο όρος συσχετίζει το τελικό αποτέλεσμα σε σχέση με τους πόρους που ξοδεύτηκαν για αυτό. Έχει να κάνει δηλαδή με το πόσο χρήμα ξοδεύει κανείς και σε πόσο καιρό θα μπορέσει να το κάνει απόσβεση.
Αν καθίσετε λοιπόν και κοστολογήσετε πόσο σας κόστισαν σε χρήμα τα 50 βάζα τομάτας που παρασκευάσατε και τα βρείτε ακριβότερα από την έτοιμη τομάτα από τα καταστήματα, τότε η οικονομικότητα της παραγωγής σας χωλαίνει.
Κρατήστε λοιπόν αυτή την έννοια στον νου γιατί θα την συναντάμε διαρκώς στη συνέχεια του άρθρου.

2. Η Πιθανότητα Αποτυχίας της Καλλιέργειας.

Αυτή είναι πάντα πιθανή αλλά γίνεται πολύ μεγαλύτερη όσο μικρότερη είναι η εμπειρία και η κατάρτιση του καλλιεργητή. Παράλληλα ο καιρός παραμένει ο μεγάλος θεριστής των σοδειών. Στην περιοχή μας οι λαχανόκηποι δεν ευδοκίμησαν ιδιαίτερα το 2012 λόγω της δυνατής ηλιοφάνειας όλη την σεζόν, και το 2013 και 2014 έφαγαν μερικά χαλάζια τόσο δυνατά να προκάλεσαν ακόμα και αποφύλλωση!
Επιπρόσθετα υπάρχουν ασθένειες που εξελίσσονται γρήγορα αν δεν τις προλάβει κανείς στα πρώιμα συμπτώματα, και κάποια είδη είναι αρκετά ευαίσθητα ώστε να απαιτούν συνεχείς επεμβάσεις με γεωργικά φάρμακα.

Αυτό σημαίνει απλά ότι ο λαχανόκηπος θέλει κυνήγημα και πολύ συχνή παρουσία εκεί.
Και αν δεν είναι προετοιμασμένος κανείς για την προσωρινή αποτυχία η απογοήτευση των χαμένων κόπων του θα τον εμποδίσει από το να ξαναπροσπαθήσει.

3. Η Διαθεσιμότητα Εξωτερικών Πόρων.

Με τον όρο πόροι αναφερόμαστε στο νερό, στα γεωργικά φάρμακα και λιγότερο στα λιπάσματα.
Σε μια κατάσταση οικονομικής και κοινωνικής κατάρρευσης δεν είναι σίγουρο ότι θα έχετε νερό όταν το επιθυμείτε. Είτε γιατί το δίκτυο της πόλης ή το χωρίου θα αντιμετωπίζει προβλήματα, είτε γιατί τα αρδευτικά δίκτυα τροφοδοτούνται κατά κανόνα από αντλιοστάσια. Για να αντιμετωπίσετε την κατάσταση θα πρέπει να καταβάλετε επιπλέον πόρους (καύσιμα και εργασία) για την μεταφορά νερού από αλλού.
Επίσης συλλογή του βρόχινου νερού απαιτείται παραπάνω δαπάνες σε υλικά και χρόνο και θα πρέπει να υπολογίσετε σωστά τις ποσότητες που θα είναι πολύ μεγαλύτερες με το νερό που χρησιμοποιείται για τον κήπο σας.
Παρόμοια, αναπόφευκτα θα χρειαστείτε κάποια στιγμή γεωργικά φάρμακα. Οι ασθένειες και οι εχθροί των φυτών καραδοκούν όχι μόνο γιατί υπήρχαν ανέκαθεν στην φύση, αλλά γιατί ο λαχανόκηπος είναι ένα σύστημα καλλιέργειας πιο εντατικό –άρα πιο ευαίσθητο- από την φύση, και γιατί η γειτονική καλλιέργεια ή λαχανόκηπος είναι παράγοντα μόλυνσης του δικού σας.

4. Η Απόσταση του Λαχανόκηπου από το Σπίτι σας.

Αν δεν είστε τυχεροί να έχετε τον κήπος σας κοντά στο σπίτι τότε τα πράγματα θα είναι δύσκολα. Θα πρέπει να υπολογίσετε τον χρόνο μετάβασης στον λαχανόκηπο σας και κυρίως το κόστος των καυσίμων.
Ειδικά αν μάλιστα κάνετε τα επόμενο βήμα και βάλετε κοτόπουλα (ή ακόμα περισσότερο άλλα ζώα) θα πρέπει να επισκέπτεστε τον κήπο σας τουλάχιστον μια φορά την ημέρα, ασχέτως υποχρεώσεων και κούρασης. Κάποια στιγμή θα βαρεθείτε, ειδικά αν δεν έχετε άλλους να μοιραστείτε τον κόπο μαζί, ή χτυπάτε κάρτα 9 με 5.

5. Η Δυσκολία της Βιολογικής Καλλιέργειας.

Αναγκαστικά θα πρέπει να αναφερθούμε στις βιολογική καλλιέργεια, γιατί είναι από τις πρώτες επιδιώξεις –και ελπίδες- κάποιου που ξεκινά έναν λαχανόκηπο για πρώτη φορά. Μπορεί να την θεωρείτε αντίδοτο στην έλλειψη γεωργικών φαρμάκων –ίσως και συνειδητή επιλογή- αλλά ο λαχανόκηπος εξακολουθεί να αποτελεί ένα ευαίσθητο (οικο)σύστημα. Έτσι και πάλι θα χρειαστείτε σκευάσματα –έστω βιολογικά- και πάλι θα χρειαστεί να κάνετε παρεμβάσεις-ψεκασμούς.

Οι βιολογικές καλλιέργειες έχουν επιτυχία, αλλά λιγότερο συχνά από τις συμβατικές. Και υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που η απόδοση είναι μικρότερη. Δεν είναι μόνο ότι οι εισροές που είναι μικρότερες (πχ λίπανση), είναι και γιατί οι απώλειες (από ασθένειες κ τον καιρό) είναι μεγαλύτερες.
Τις απώλειες αυτές θα τις αντισταθμίσετε με μεγαλύτερη φυτεμένη έκταση που σημαίνει μεγαλύτερο κόστος εγκατάστασης και περισσότερη εργασία και πόρους.

6. Η Συμμετοχή της Οικογένειας και οι Ευκολίες του Σπιτιού.

Το εγχείρημα ενός λαχανόκηπου είναι μια ομαδική/οικογενειακή υπόθεση. Σκεφτείτε μόνο πως θα είναι η σύζυγος που θα πλένει τα λασπωμένα σας ρούχα, και θα είναι αυτή που θα προετοιμάζει την σοδειά για να διατηρηθεί για μεγάλο διάστημα, είτε αυτό λέγεται κονσερβοποίηση, είτε κατάψυξη. Χρειάζεστε λοιπόν την συνεργασία και την βοήθεια της.

Ένας ακόμα παράγοντας που παίζει ρόλο είναι και ο τύπος της κατοικίας σας. Όπως για εμάς δεν νοείται μονοκατοικία χωρίς λαχανόκηπο, το ίδιο δεν μπορούμε να φανταστούμε ένα διαμέρισμα να λειτουργεί σαν εργαστήριο παρασκευής, και μάλιστα με οικονομικό τρόπο.
Σκεφτείτε το παράδειγμα των πιπεριών προς συντήρηση με κατάψυξη. Είναι διαφορετικό να ξοδεύεις ρεύμα στον φούρνο του διαμερίσματος για το ψήσιμο τους, και διαφορετικό να της πετάς στην ψησταριά της αυλής.

7. Η Μετατροπή της Προσωπικής Εργασίας σε Εξοικονόμηση και Εισόδημα.

Αυτό ακριβώς το σημείο είναι και ο πυρήνας του ζητήματος. Κάθε τι στον λαχανόκηπο μεταφράζεται στην μετατροπή των εξόδων σε προσωπική εργασία. Για παράδειγμα, αν θέλετε ευκολία στην καταπολέμηση των ζιζανίων θα κατευθυνθείτε στην χημική ζιζανιοκτονία. Αν θέλετε οικονομία θα χορτάσετε τσάπισμα και ξεβοτάνισμα.

Επίσης το μέγεθος της τελικής παραγωγής σας παίζει ρόλο και στην Οικονομικότητα του αποτελέσματος. Διαφορετική είναι η αναλογία του κόστος και του κόπου που καταβάλετε αν στο τέλος ετοιμάσετε μόνο 10 βάζα τομάτας, 50 βάζα για να βγάλετε την χρονιά, 100 βάζα για να μοιράσετε στο σόι και στους γείτονες και 200 βάζα για να ανταλλάξετε κάποια από αυτά με άλλες παραγωγές όπως φρούτα και χυλοπίτες.
Από την άλλη αν μεγαλώσετε τον λαχανόκηπο σας τόσο ώστε να έχετε ένα επιπλέον εισόδημα, ίσως να μην δσε μένει πια χρόνος για οτιδήποτε άλλο.

Έτσι πριν αρχίσετε καλό θα είναι να καθίστε και ζυγίσετε μερικά πράγματα. Έξοδα, Εργασία (δηλαδή κόπο και χρόνο) και Ευχαρίστηση. Από τους τρεις αυτούς παράγοντες αν διαλέξετε να ωφεληθείτε από τον έναν, θα πρέπει να χάσετε από τους άλλους δύο.

Σίγουρα στον παράγοντας υπολογισμού της τελικής ωφέλειας εισέρχονται τέσσερις ακόμα παράγοντες.

- Η ευχαρίστηση εργασίας και δημιουργίας στην φύση,

- Η ποιότητα των παραγόμενων τροφίμων

- Η ασφάλεια των τροφίμων από υπολείμματα φυτοφαρμάκων.

- Η ανάγκη για την εξεύρεση τροφής.

Οι παράγοντες αυτοί δεν μπορούν να κοστολογηθούν, αλλά είναι καθοριστικοί για τις επιλογές σας αναλόγως της βαρύτητας που τους δίνεται. Μπορεί να σας κάνουν να στήσετε έναν ασύμφορο λαχανόκηπο αν έτσι το κρίνετε και επιθυμείτε.

Αλλά όπως έχει φανεί σε όλο αυτό το άρθρο, τα πάντα είναι θέμα επιλογών. Απλά προσπαθήστε να κάνετε την σωστά υπολογισμένη επιλογή που σας ταιριάζει.